- Telemedyczna służba pomocy morskiej w Uniwersyteckim Centrum Medycyny Morskiej i Tropicznej w Gdyni. Analiza 6 lat działalności
W latach 60. Międzynarodowa Organizacja Pracy przyjęła konwencję, na mocy której wszystkie kraje z krajową żeglugą były zobowiązane do utworzenia całodobowego centrum telemedycyny dla statków. Zgodnie z konwencją centra telemedycznej pomocy miały zapewnić stały dostęp do porad medycznych udzielanych przez wykwalifikowanych lekarzy oraz stworzyć międzynarodową platformę wymiany informacji i doświadczeń. W Polsce Telemedyczna usługa pomocy morskiej (TMAS) powstała w 2012 r., A jej obowiązki w systemie 24-godzinnym wykonują lekarze z Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej (UCMTM) w Gdyni. Celem pracy było ustalenie przyczyn zgłaszania się przez lekarzy do pomocy dyżurnego lekarza TMAS oraz stworzenie bazy danych najczęstszych diagnoz i podejmowanych działań, w szczególności ewakuacji. W okresie 6 lat lekarze UCMTM udzielili porady TMAS 225 razy, zalecając ewakuację w ponad 20% tych przypadków. Choroby zakaźne były najczęstszą przyczyną kontaktu w całym analizowanym okresie - odnotowano 61 przypadków, co stanowi aż 27% wszystkich wniosków. Urazy były drugim najczęstszym powodem poszukiwania pomocy od TMAS, a 20% wniosków TMAS (44 przypadki) było związanych z urazem. Uzyskane dane pokazują, że lekarze TMAS borykają się z różnymi problemami medycznymi; dlatego zapewnienie odpowiedniej pomocy medycznej pacjentom wymaga ścisłej multidyscyplinarnej współpracy między lekarzami, lekarzami TMAS i służbami ratunkowymi.
- Pomiar zaangażowania państwa w działania wykraczające poza podstawowe obowiązki zawodowe
Celem tego artykułu jest przedstawienie zjawiska zaangażowania w działania wykraczające poza podstawowe obowiązki zawodowe oraz struktury czynnikowej i innych właściwości psychometrycznych codziennych pomiarów tego konstruktu, co odpowiada rosnącemu zainteresowaniu badaczy tym zjawiskiem zaangażowania pracowników, zachowań dodatkowych i czynników, które wpływają na nich na co dzień. Uzyskane wyniki wykazały, że dostosowana wersja kwestionariusza SWE jest wiarygodną i prawidłową miarą, którą można wykorzystać do pomiaru dziennych wahań zaangażowania poza obowiązkami. Trójpoziomowy model wielopoziomowy ma zadowalające dopasowanie. Badanie wnosi wkład do aktualnej literatury, badając zaangażowanie państwa w działania wykraczające poza podstawowe obowiązki zawodowe i ważność jego pomiaru. Pokazuje także, że zapewnienie pracownikom większej autonomii i informacji zwrotnej może pozytywnie wpłynąć na ich zaangażowanie poza obowiązkami.
- System wartości polskich kierowców a bezpieczeństwo na drodze. Raport z badań
Celem głównym badań było opisanie hierarchii wartości kierowców ze szczególnym uwzględnieniem wartości istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa na drodze, czyli bezpieczeństwa osobistego, społecznego oraz pokory i przystosowania do reguł, a także relacji między nimi a liczbą wypadków i kolizji, w których uczestniczyli. Celem dodatkowym było określenie znaczenia zmiennych socjometrycznych (wieku, płci, stażu w kierowaniu pojazdem, wykształcenia, pozostawania w związku, liczby dzieci) dla hierarchii wartości kierowców. Badani kierowcy w znacznym stopniu cenili życzliwość i bezpieczeństwo, nad wartością dyscypliny przeważała jednak potrzeba samostanowienia, zwłaszcza u mężczyzn i młodych kierowców. Liczba wypadków i kolizji okazała się istotna dla wartościowania bezpieczeństwa w kontekście społecznym, przy czym obserwowana współzależność mogła być dwukierunkowa. Spośród zmiennych kontrolowanych dla hierarchii wartości szczególne znaczenie miały wiek i płeć kierowców. Hierarchia wartości badanych kierowców wskazuje na cenienie w znacznym stopniu życzliwości i bezpieczeństwa, nad wartością dyscypliny (pokora, poszanowanie reguł) przeważa jednak potrzeba samostanowienia (kierowanie sobą w działaniu), zwłaszcza u mężczyzn i młodych kierowców. Głównym ograniczeniem badań był sposób gromadzenia danych wyłącznie na podstawie samoopisu – z tego powodu uzyskane wyniki mogą być obciążone potrzebą aprobaty społecznej.
- Promocja zdrowia w zakładach pracy o dużym udziale starszych pracowników. Sytuacja w Polsce
W ciągu najbliższych dekad proces starzenia się ludności Polski znacznie się nasili. Spowoduje to kurczenie się zasobów pracy. Zwiększenie wśród personelu udziału starszych pracowników o gorszym zdrowiu może osłabić niektóre parametry funkcjonowania zakładów pracy (np. doprowadzić do wzrostu absencji chorobowej). Jednym ze sposobów radzenia sobie z takimi wyzwaniami jest promowanie zdrowia pracowników. W artykule sprawdzono, czy firmy o dużym odsetku starszych pracowników, tj. w wieku ≥55 lat, są bardziej świadome starzenia się ludności i zainteresowane promowaniem zdrowia załogi niż organizacje zatrudniające głównie młodszy personel. Organizacje z najwyższym udziałem starszych pracowników są najbardziej świadome procesu starzenia się ludności i jego konsekwencji, mają duże poczucie sensu inwestowania w zdrowie podwładnych, chętniej od zakładów niezatrudniających osób ≥55 r.ż. analizują potrzeby zdrowotne personelu w różnym wieku, zwiększają zaangażowanie w promowanie zdrowia w ostatnich latach i powszechniej wdrażają takie działania. Problem polega na ich słabszym w stosunku do zakładów niezatrudniających pracowników ≥55 r.ż. zainteresowaniu ewaluacją przedsięwzięć prozdrowotnych oraz rozeznaniu ich efektów. Mimo relatywnie najpowszechniejszej świadomości starzenia się ludności i realizacji promocji zdrowia duża grupa organizacji zatrudniających głównie starszych pracowników bagatelizuje omawiany proces demograficzny. Dodatkowo wiele firm promujących zdrowie załogi robi to z zupełnie innych pobudek niż ograniczanie następstw starzenia się ludności. Skłania to do wniosku o potrzebie uświadamiania pracodawców o nieuchronności starzenia się ludności oraz wskazywania im promocji zdrowia jako narzędzia ograniczania skutków tego procesu. Ważne jest także zachęcanie kadry zarządzającej do ewaluowania przedsięwzięć prozdrowotnych.
- Występowanie dolegliwości ze strony narządu ruchu u policjantów pełniących służbę na motocyklach
Jazda na motocyklu wiąże się z ryzykiem wystąpienia dolegliwości ze strony układu ruchu, które mogą być spowodowane m.in. długotrwałym utrzymywaniem niekorzystnej pozycji ciała, wibracjami lub koniecznością noszenia kasku ochronnego. Jedną z grup zawodowych użytkujących motocykle podczas służby są policjanci ruchu drogowego. Niewiele badań zostało poświęconych dolegliwościom związanym z jazdą na motocyklu, zwłaszcza dotyczącym policjantów pełniących służbę na tych pojazdach. Głównym celem niniejszej pracy było zbadanie, czy wśród funkcjonariuszy polskiej Policji pełniących służbę na motocyklach występują, w czasie jazdy lub po jej zakończeniu, dolegliwości ze strony układu ruchu. Sprawdzono czynniki, jakie mogą wpływać na występowanie, oraz charakterystykę tych dolegliwości. U 57,37% badanych funkcjonariuszy stwierdzono występowanie związanych z jazdą na motocyklu dolegliwości ze strony układu ruchu, które najczęściej pojawiały się po dłuższym czasie od rozpoczęcia jazdy (53,46%) i zwykle ustępowały w ciągu kilku godzin od jej zakończenia (60,65%). Najczęściej występowały w okolicy odcinka lędźwiowo- krzyżowego (76,17%) i szyjnego kręgosłupa (50,93%). Największe ich nasilenie dotyczyło kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego (5,86%) oraz stawów kolanowych (5,11%). Stwierdzono także związek między występowaniem dolegliwości a liczbą lat służby na motocyklu (p = 0,014), średnim dystansem pokonywanym w ciągu miesiąca (p = 0,036) oraz przebytymi wypadkami motocyklowymi (p = 0,001) lub innymi (p = 0,002). Funkcjonariusze polskiej Policji pełniący służbę na motocyklach odczuwają związane z nią dolegliwości ze strony narządu ruchu. Czynnikami wpływającymi na ich występowanie są doświadczenie w prowadzeniu motocykla, średnia odległość pokonywana w ciągu miesiąca oraz przebyte wypadki.
- Substancje chemiczne i procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy w Polsce w latach 2013–2017
Celem pracy było przedstawienie danych o narażeniu zawodowym na czynniki rakotwórcze i mutagenne w Polsce w latach 2013–2017 na podstawie informacji nadesłanych do „Centralnego rejestru danych o narażeniu na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym”, prowadzonego przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi. Omówiono także podstawy prawne i cel prowadzenia rejestru oraz zakres zbieranych danych. Od 2013 r. liczba substancji chemicznych zgłaszanych do centralnego rejestru systematycznie rosła. W 2017 r. zgłoszono 368 substancji, co stanowi wzrost o 21,1% względem 2013 r. Zwiększyła się również (do ponad 4000 zakładów w 2017 r.) liczba zakładów dokonujących zgłoszeń. Najbardziej rozpowszechnionymi czynnikami chemicznymi w omawianych latach były formaldehyd, poszczególne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, benzen i związki chromu(VI). Spośród procesów technologicznych najwięcej zakładów zgłosiło prace w narażeniu na pył drewna twardego (corocznie ok. 800 zakładów i od ponad 10 tys. do prawie 15 tys. narażonych pracowników). Do celów związanych z prowadzeniem rejestrów w zakładach pracy konieczne jest prawne zdefiniowanie pojęcia narażenia i jego ilościowe określenie, aby uniknąć wątpliwości pracodawców i służb nadzoru co do liczby osób narażonych w zakładzie pracy. Mapy rozkładu przestrzennego narażenia są przejrzystym i prostym w odbiorze sposobem przedstawienia danych o narażeniu na kancerogeny i mutageny zawodowe.
- Toksyczność 2-naftyloaminy
W przeszłości 2-naftyloamina (2-NA) była stosowana do produkcji barwników azowych, jako przeciwutleniacz w przemyśle kablowym i przemyśle gumowym. Pomimo tego, że 2-NA nie jest produkowany na skalę przemysłową, jest nadal stosowany w małych ilościach jako model rakotwórczy pęcherza w laboratoriach, a także do kontroli ścieków, analizy wody i testów oksytocynazy. Ponadto jest wykrywany w powietrzu w piecach koksowniczych, gdzie powstaje jako jeden z produktów pirolizy. Głównym celem tych prac jest zapewnienie rzeczywistego przeglądu literatury na potrzeby oceny ryzyka zdrowotnego związanego z 2-NA, która jest nadal stosowana w laboratoriach. Narażenie zawodowe na 2-NA jest ważne dla układu oddechowego, błon śluzowych i skóry oraz, w mniejszym stopniu, dla wchłaniania z przewodu pokarmowego. Jest wchłaniany do organizmu przez skórę i przez wdychanie, a następnie ulega przemianom metabolicznym. Większość wchłoniętej dawki 2-NA jest wydalana z moczem w postaci metabolitów, metabolitów skoniugowanych z kwasami, a nawet w postaci niezmienionej. Na podstawie danych literaturowych skutki toksyczności 2-NA w ekspozycji podchronicznej i przewlekłej obejmują kontaktowe zapalenie skóry, przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego i raka pęcherza. Autorzy doszli do wniosku, że zaleca się określenie limitu narażenia zawodowego, który pozwoli na przygotowanie oceny narażenia osób w pracy.
- Wybrane choroby przewlekłe i ich czynniki ryzyka u nauczycieli
Choroby przewlekłe stanowią duży problem w wymiarach indywidualnym, społecznym i ekonomicznym oraz są przyczyną 60% zgonów na świecie, a szacuje się, że w 2020 r. odsetek ten wzrośnie do 72%. Wśród chorób przewlekłych największą grupę stanowią choroby układu krążenia (30%), nowotwory (13%), choroby układu oddechowego (7%) i cukrzyca (2%). Ich główne czynniki ryzyka to niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej i palenie tytoniu. Istotną rolę odgrywają także czynniki zawodowe i środowiskowe – u nauczycieli jest to hałas, na który skarży się 25% mężczyzn i 38% kobiet. W Polsce nie ma baz danych dotyczących chorób przewlekłych i ich czynników ryzyka w poszczególnych grupach zawodowych, w tym w grupie nauczycieli. Dobrze rozpoznany jest tylko problem zaburzeń głosu jako choroby zawodowej. Wśród nauczycieli w Polsce przeprowadzono nieliczne badania stanu zdrowia i stylu życia, ale ich wyników nie można uogólniać, gdyż badania były prowadzone różnymi metodami, w niewielkich grupach i w różnych regionach kraju. Z reprezentatywnego badania GUS pracowników działu „Edukacja” (brak danych o grupie samych nauczycieli) wśród problemów zdrowotnych dominowały dolegliwości ze strony układu mięśniowo- -szkieletowego (bóle pleców – 21,9%, bóle szyi, barku, ramion lub rąk, bioder, nóg i stóp – po ok. 10%). Bóle głowy lub przemęczenie oczu występowało u 14,6% badanych, stres, depresja i niepokój – u 7,3%, a choroby układu krążenia – u 4,6%. W celu ograniczenia występowania wśród nauczycieli chorób przewlekłych i ich negatywnych skutków należałoby podjąć wielokierunkowe działania, których pierwszym etapem powinno być przygotowanie diagnozy dotyczącej sytuacji zdrowotnej nauczycieli oraz czynników ryzyka chorób przewlekłych. Określenie problemów zdrowotnych tak ważnej grupy zawodowej jest istotnym zagadnieniem zdrowia publicznego.
- Postępowanie lekarskie w obturacyjnym bezdechu sennym u osób kierujących pojazdami − zalecenia Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy, Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi i Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem
Na podstawie wyników wielu badań i analiz prowadzonych w różnych krajach potwierdzono, że obturacyjny bezdech senny (OBS) negatywnie wpływa na zdolności psychofizyczne kierowców. Dlatego w Dyrektywie Unii Europejskiej z dnia 1 lipca 2014 r. OBS został uznany za jeden z najważniejszych czynników ryzyka wypadków samochodowych. Realizacja postanowień tej dyrektywy w państwach członkowskich ma przyczynić się do jego ograniczenia. Wynikiem jej implementacji w Polsce jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców. Mimo że w załączniku nr 2 tego rozporządzenia podano szczegółowe warunki badania lekarskiego w przypadku podejrzenia OBS, nie uregulowano ani nie wyjaśniono kwestii narzędzi i sposobu pozwalających na powzięcie w przypadku badanego pacjenta podejrzenia umiarkowanej lub ciężkiej postaci choroby. Dlatego konieczne było opracowanie dla lekarzy uprawnionych do badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o prawo jazdy standardów postępowania w przypadku podejrzenia występowania OBS. W artykule przedstawiono usprawniający proces orzeczniczy algorytm postępowania, który został opracowany przez Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy, Polskie Towarzystwo Chorób Płuc, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi i Polskie Towarzystwo Badań nad Snem.
- Uwarunkowania ekspozycji ludności na pole elektromagnetyczne związane z użytkowaniem radiokomunikacyjnych sieci w technologii 5G w Polsce
W 2017 r. w Polsce rozpoczęto przygotowania do zapewnienia wszystkim obywatelom dostępu do internetu o prędkości co najmniej 30 Mb/s, a 50% gospodarstw domowych – o prędkości co najmniej 100 Mb/s. Cel ten ma być zrealizowany dzięki m.in. sieci radiokomunikacyjnej standardu piątej generacji (5G). W artykule przedstawiono zagadnienia związane z założeniami konstrukcji sieci 5G oraz oszacowano poziom ekspozycji ludności na pola elektromagnetyczne związane z racjonalnym użytkowaniem tych sieci. Przeanalizowano również, czy z technicznego punktu widzenia implementacja sieci 5G może zapewnić dotrzymanie obecnie dopuszczalnego w Polsce poziomu natężenia pola elektrycznego (7 V/m), przy jednoczesnym uwzględnieniu występującego obecnie w środowisku narażenia powodowanego przez anteny stacji bazowych telefonii komórkowej. Jest to przyczynek do trwającej dyskusji nad koniecznością zmiany obowiązujących w Polsce wymagań ograniczających poziom ekspozycji ludności na pola elektromagnetyczne. Analiza teoretyczna ekspozycji środowiska na pole elektromagnetyczne emitowane przez systemy 5G, przeprowadzona na podstawie dostępnej dokumentacji proponowanych standardów technicznych, pokazuje, że przy racjonalnym gospodarowaniu mocą uzyskanie oczekiwanej (zgodnej ze standardami 5G) jakości połączeń za pośrednictwem stacji bazowych zainstalowanych na zewnątrz budynków i wykorzystujących inteligentne systemy antenowe o sterowanych wiązkach będzie można utrzymać natężenie pola elektrycznego i gęstość mocy poniżej aktualnych wartości dopuszczalnych w miejscach dostępnych dla ludności.
- List do Redakcji (23 grudnia 2019) dotyczący artykułu „Rola środowiska szpitalnego i rąk personelu medycznego w szerzeniu się zakażeń Clostridioides (Clostridium) difficile”
- Odpowiedź autorów (23 stycznia 2020) na list do Redakcji dotyczący artykułu „rola środowiska szpitalnego i rąk personelu medycznego w szerzeniu się zakażeń Clostridioides (Clostridium) difficile”
Medycyna Pracy - cały wykaz